RSV 2’Yİ TANIYALIM:
Respiratuvar sinsityal virus genomu (RSV), segmentsiz, tek sarmallı, negatif iplikli bir RNA’dan oluşur. RSV genomu yapısal ve yapısal olmayan 10 proteini kodlamaktadır.
Nükleokapsid: Yapısal proteinlerden N (nucleoprotein), P (phosphoprotein) ve L (polymerase) proteinlerinden oluşur. Konak hücrenin plazma membranından oluşan iki katlı bir lipid zarfla çevrilidir.
Yapısal olmayan NS1 ve NS2 proteinleri: İnterferon karşılığını pürüzler, enfekte hücrenin sağkalım müddetini uzatır ve yeni virus oluşumunu arttırır.
Matrix proteinleri: Non glikolize M ve M2 yapısal proteinleri
Yüzey proteinleri: F (fusion), G (attachment) ve SH (nonglycosylated hydrophobic) zarfın üzerinde bulunur. SH proteini hastalık oluşumu için koşul değildir fakat eksikliğinde virusun üst teneffüs yollarında replikasyonu on kat azalır. F ve G proteinleri ise temel olarak enfeksiyondan sorumludur. G proteini, konak hücreye tutunmadan sorumludur. Öbür Paramyxoviridae ailesindeki viruslardan farklı olarak nörominidaz ve hemaglütinin içermez. F proteini, RSV için karakteristik sinsitya oluşumundan sorumludur. Virüsün hücre membranı ile füzyonundan, hücreden hücreye yayılımını sağlar. RSV’nin bir serotipi vardır, Fakat F, G, N ve P proteinlerindeki varyasyonlara nazaran farklı suşları bulunmaktadır.
NE VAKİT, NASIL VE KİMLERE BULAŞIR?
RSV görülme sıklığı, her iki yarım kürede ılıman iklimin görüldüğü yerlerde kış aylarında tepe yapar. Ekvator bölgesinde ise RSV yılın büyük kısmında görülmektedir. Ülkemizin de yer aldığı Kuzey Yarım Küre’de RSV dönemi Kasım-Aralık aylarında başlar, Ocak-Şubat aylarında tepe yapar, Mart-Nisan aylarında da sonlanır. RSV’ nin mevsimsel aktivite değişikliklerinden günlük ortalama sıcaklıklar, nem ve yağış oranları, ultraviyole ışınları sorumludur.
Respiratuvar sinsityal virus (RSV) için tek kaynak insandır. Anneden geçen antikorlara karşın bilhassa ömürlerinin birinci iki yılında çocukluk çağının en sık enfeksiyon etkenleri ortasındadır. Enfeksiyon sıklıkla nefes alıp verme, hapşırma, öksürme sırasında yayılan, 1 metreden kısa aralıktaki büyük partiküllü damlacıklara maruziyet ya da enfekte sekresyonlarla kontamine olmuş yüzeylere temas sonucu olur. Bu sebeple el paklığı ile birlikte bilhassa alışveriş merkezlerinde bulunan ortak oyuncaklar ve ortak oyun alanlarına dikkat etmek bulaşıcılığın önlenmesinde kıymetlidir.
NELERE SEBEP OLUR?
Respiratuvar sinsityal virus enfeksiyonlarında klinik özellikler hastanın yaşına, altta yatan hastalığa, enfeksiyonun primer yahut re-enfeksiyon oluşuna bağlıdır.
Özellikle birinci üç haftadaki yenidoğanlarda belirtiler hafif üst teneffüs yolu enfeksiyonuna eşlik eden, beslenme zahmeti, kilo almama üzere nonspesifik belirtiler olabilir. Üçüncü haftadan sonra alt teneffüs yolu enfeksiyonları biçiminde bulgu vermeye başlar. Bilhassa pretermler yenidoğanlar ağır RSV enfeksiyonları açısından risk altındadırlar ve apne, letarji, irritabilite ile başvurabilirler ve hastane yatırılmaları yüksek oranda gerekebilir. İnfantlarda ise yenidoğanların tersine primer RSV enfeksiyonlarının semptomları daha barizdir. Çoğunlukla akut bronşiyolit ve/veya pnömoni tablosu ile gelirler. Ateş olguların yarısından azında bulgulara eşlik eder. Üst teneffüs yolu enfeksiyonu olarak başlayan klinik tablo birkaç gün içinde alt teneffüs yolu enfeksiyonuna ilerleyebilir.
Büyük çocuklarda sıklıkla burun tıkanıklığı, öksürük, hafif ateş ile seyreden üst teneffüs yolu enfeksiyonu belirti ve bulguları verir. Çoğunlukla ayakta tedavi edilirler.
RSV’ye bağlı alt teneffüs yolu enfeksiyonu açısından riskli gruplar:
1-6 aylıktan küçük bebekler, bilhassa RSV dönemin birinci yarısında doğanlar
2- Kreşe gidenler
3-Bronkopulmoner displazi üzere altta yatan kronik akciğer hastalığı olan bebekler ve çocuklar
4-35 gebelik haftasından evvel doğan bebekler
5-Konjenital kalp hastalığı olan bebekler ve çocuklar
6-Sigara dumanına maruz kalan bebekler
7-Down sendromlu hastalar
8-İmmün sistemi baskılanmış hastalar (Şiddetli kombine immun yetmezlik, lösemi, kemik iliği ya da akciğer nakli gibi)
9-Şiddetli astımı olan rastgele bir yaş kümesindeki hastalar
10-Kardiyopulmoner hastalığı olan yetişkinler 2500 metreden yüksekte yaşayanlar
NASIL ANLAŞILIR?
Tanı çoğunlukla klinik olarak konabilir, tanısal testler rutin olarak önerilmez. RSV pnömonisi ile bronşiyolitin klinik-radyolojik ayrımı kolay değildir ve bu iki durum sıklıkla birliktedir.RSV teşhisinin nihaileştirilmesi birtakım hastalarda gereksiz antibiyotik kullanımının önlenmesi açısından da kıymetlidir. Bu maksatla kültüre nazaran süratli sonuç veren ve %90’ın üzerinde özgüllüğü bulunan Antijen testleri kullanılabilir.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Alt ve üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında tedavi çoklukla destekleyicidir. Teneffüs derdi ve oral alım bozukluğu olanlar dışında hastaların büyük bir çoğunluğu ayaktan izlenebilir. Alt teneffüs yolu enfeksiyonu açısından riskli olan gruptakilerin ise hastaneye yatış mümkünlüğü yüksektir.
Kimler Hastanede tedavi edilmelidir?
1-Toksik görünümü olan
2-Beslenmesi makus olan
3-Uykuya meyilli
4- Dehidratasyon varlığı
5-Orta ya da önemli teneffüs zahmeti olan: burun kanadı teneffüsü, çekilmeler, dakika teneffüs sayısı >70,
6-Siyanoz varsa
7-Apne varlığı
8-Hiperkarbiye bakmaksızın oksijen satürasyonu %92’nin altında olan
9-Sosyal endikasyon (ailenin çocuğa bakamayacak olması)
Yatan hastalarda da temel olan dayanak tedavisidir. Beslenme takviyesi, hidrasyon sağlanmalı, burun tıkanıklığı serum fizyolojik uygulanarak açılmalıdır. Oksijen saturasyonu ≤ %90 ise oksijen verilmelidir. Yatan hastaların %5 kadarında mekanik ventilasyona ihtiyaç duyulur. Antiviral tedavi (Ribavirin) immun yetmezliği olan olgularda kullanılabilir, lakin rutin olarak önerilmemektedir.
NASIL KORUNURUZ?
Anne sütünün desteklenmesi, sigara maruziyetinin engellenmesi, standart enfeksiyon denetim tedbirleri, risk kümelerinin belirlenmesi, kalabalık ortamlardan uzak durulması, rutin aşılama programına uyulması ve yıllık influenza aşılamasının önerilmesi, RSV enfeksiyonu olan hastadan teması kesmek korunmada temeldir.
RSV için rutin bir aşı bulunmamaktadır. Fakat bilhassa riskli kümelerde, yılın belli devrinde, RSV spesifik humanize fare monoklonal antikoru ‘palivizumab’ RSV profilaksisinde aktif ve muteberdir.
Son bir gelişme olarak, 20 Nisan 2023 yılında Pubmed’ de yayınlanan makalede, 24 ila 36. gebelik haftalarındaki gebe bayanlara uygulanan RSVpreF aşısının, bebeklerde tıbbi olarak müdahale edilen RSV ile bağlantılı önemli alt teneffüs yolu hastalıklarına karşı tesirli olduğu ve rastgele bir güvenlik kaygısı tespit edilmediği gösterilmiştir. (Pfizer tarafından finanse edilmiştir; MATISSE ClinicalTrials.gov numarası.). Bunun akabinde da Mayıs 2023 yılında, ABD Besin ve İlaç Yönetimi (FDA), 32-36 haftalık gebelik periyodunda, tek doz kas içine enjeksiyon olarak kullanılmak üzere (Solunum Sinsityal Virusu Aşısı) Abrysvo’ yu onaylamıştır.
