– Pankreasın 2 ana vazifesi vardır : Sindirim enzimlerini yaparak pankreatik kanal aracılığı ile ince bağırsağa verir. Bu enzimler ile besinlerdeki karbonhidratları, yağları ve proteinleri kesimler. Ayrıyeten kandaki şeker ölçüsünü düzenleyen insülin üzere çeşitli hormonlar üretir.
– Pankreatit ise , pankreasın iltihaplanmasıdır. Pankreas iltihaplandığında üretmiş olduğu bu güçlü sindirim enzimleri kendi dokusuna ziyan vermeye başlar.
– 2 çeşit pankreatit formu vardır.
• Akut pankreatit (ani ve kısa bir iltihap). Apansız ortaya çıkan kısa vadeli iltihaptır.
• Kronik pankreatit (devam etmekte olan iltihap )
Akut Pankreatit Semptomları Nelerdir ?
– Karın üst bölgesinde ağrı ( % 80-85 )
– Karında hassasiyet
– Bulantı kusma ( % 40-80 )
– Gözlerde sararma ( safra taşına bağlı akut pankreatitte görülebilir )
– Dışkı renginde değişim ( safra taşına bağlı akut pankreatitte görülebilir )
– Bağırsak hareketlerinde yavaşlama , tuvalete çıkmakta zorlanma
– Ateş, nefes darlığı
– Düşük oksijen saturasyonu
– Süratli nefes alma , kalp atışlarının hızlanması , tansiyon düşüklüğü
– İdrar ölçüsünde azalma
Akut Pankreatit Tanısı Nasıl Konulur ?
1. Karın üst bölgesine olan ağrı
2. Kanda amilaz – lipaz seviyesinin üst hududun en az 3 katı kadar yüksek olması
3. Görüntüleme yolları ( CT , MR yahut abdominal USG ) pankreas iltihabını destekliyorsa
Bu 3 bulgudan en az 2 ‘si varsa hastada akut pankreatit tanısı konulur.
Akut Pankreatit Sebepleri Nelerdir ?
1. Safra kesesi taşları: Tüm dünyada akut pankreatitin en kıymetli sebebidir ( % 20-70) .Safra taşına bağlı pankreatitlerin 2/3 ‘ü bayan hastadır. Akut pankreatit ile başvuran hastalarda başlangıç değerlendirmesi olarak safra kesesinde taş olup olmadığını anlamak için kesinlikle karın Ultrasonu yapılmalıdır.
2. Alkol : Akut pankreatitin 2. en sık nedenidir.
3. Sigara : Akut pankreatit için bir risk faktörüdür. Tekrar eden akut pankreatit ve kronik pankreatit için bir risk faktörüdür.
4. Trigliserid Yüksekliği: 3. en sık sebeptir. Kandaki Trigliserid seviyesi 1000 mg / dl üzerine çıktığında akut pankreatit riski bariz artmaktadır.
5. İlaçlar: Birtakım kemoterapötik ilaçlar, birtakım antibiyotikler , kimi anti epileptik ilaçlar , birtakım tansiyon ilaçları
6. ERCP sonrasında akut pankreatit gelişebilir.
7. Başka Sebepler: Travma, kan kalsiyum yüksekliği, viral enfeksiyonlar , tümörler , akrep sokması , genetik sebepler , Otoimmun sebepler
Akut Pankreatitte Tedavi Nasıldır ?
Tedavisinde hastanın durumuna nazaran ağızdan gıdaalımına bir mühlet orta verilir. Hastaya sıvı takviyesi uygulanır, ağrı kesici yapılır , bulantı ve kusmayı önleyici ilaçlar uygulanır. Oksijen takviyesi verilir. Muhtaçlığa nazaran antibiyotik tedavisi verilebilir. Akut pankreatitin sebebi safra yolu taşı ise mümkün olan en erken safhada ERCP yapılmalı ve safra kanalındaki taş çıkarılmalıdır. Trigliserid yüksekliğine bağlı akut pankreatitte tedavide insülin de kullanılır.
Pankreas dokusunda doku kaybı olur , nekroz gelişirse bu durumda pankreas enfekte olabilir. Bu da organ yetmezliğine neden olur. Bu durumda antibiyotik tedavisi yapılır. Şiddetli ve ağır seyreden akut pankreatitlerde ağır bakımda yakın takip ve tedaviye muhtaçlık vardır. Nekrotik dokunun enfeksiyonu durumunda bir drenaj yerleştirilmesi yahut nadiren de olsa meyyit dokunun çıkarılması için hastayı ameliyat etmek gerekebilir. Akut pankreatitte mevt oranı % 1-5 dir .
Pankreatit Ne Kadar Sürer?
Akut pankreatit ekseriyetle yalnızca birkaç gün sürer ; lakin doku kaybının da eklendiği nekrotizan pankreatit üzere önemli olaylarda uygunlaşması birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir.
Akut Pankreatit Tekrarı Nasıl Önlenebilir ?
– Safra taşına bağlı akut biliyer pankreatitlerde tekrarın önlenmesi için KOLESİSTEKTOMİ ( safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması ) yapılmalıdır.
– Alkol bırakılmalıdır.
– Sigara bırakılmalıdır .
– Kan trigliserid seviyesi 1000 mg / dl altında olmalı, tercihen 500 mg / dl altında olmalıdır .
– İlaçlara bağlı pankreatitlerde sebep olan ilaç bırakılmalı , mümkünse tekrar başlanmamalıdır.
