Testislerin olağan yerinde olmaması ile karakterize olan inmemiş testisler yaklaşık her 25 çocuktan bir adedini etkileyen yaygın bir çocukluk rahatsızlığıdır. İnmemiş testis sorunu ile doğan her çocukta tedavi gerekmez. Kimi durumlarda testisler birkaç ay içerisinde tabiatıyla olması gerektiği yere inebilir. Lakin testislerin doğumdan itibaren birkaç ay içerisinde inmemesi ilerleyen devirlerde kimi komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi inmemiş testislerin uzun vadedeki komplikasyonlarından kaçınmaya yardımcı olabilir.
“İnmemiş testis neden olur?”, “Nasıl teşhis edilir, teşhis usulleri nelerdir?” Bunlar üzere inmemiş testis sorunu ile ilgili merak edilenler yazının devamında ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
İnmemiş Testis Nedir?
Erkek anatomisinin kıymetli modüllerinden olan testislerin kıymetli misyonlarından bir tanesi hormon ve sperm üretimidir. Olağan kurallarda erkek bebekler iki adet testis ile dünyaya gelir ve testisleri şimdi daha bebek anne rahmindeyken gelişmeye başlar. Doğumdan evvel yahut doğumdan kısa bir mühlet sonra testisler penisin altında bulunan skrotum ismi verilen keseye iner. Erkek üreme hücresi olan spermin üretilebilmesi için belli bir sıcaklık aralığı gereklidir. İnsan beden sıcaklığı olan 37 derece sperm üretimi için uygun ortamı sağlamaz. Bu nedenle erkeklerde sperm üretiminden sorumlu testislerin bedenin dış kısmında bulunan skrotum içerisinde bulunması ve koruma edilmesi gerekir.
Skrotumun en değerli misyonlarından bir tanesi testislerin 35,5-36 derece sıcaklıkta kalmasını sağlamaktır. Lakin kimi durumlarda testisler skrotuma inme sürecini olması gerektiği üzere tamamlayamaz. İnmemiş testis hadiselerinin birçoklarında testislerden yalnızca bir adedinin skrotuma inmediği görülürken birtakım durumlarda her ikisi de skrotum içerisinde yer almayabilir. Tıp literatüründe kriptorşidizm olarak da isimlendirilen inmemiş testis sorunu bebeklerin yaklaşık %3’ünde görülen bir doğumsal anomalidir. Yapılan araştırmalar bu oranın prematüre bebeklerde daha yüksek olabileceğini göstermektedir.
İnmemiş Testis Belirtileri Nelerdir?
İnmemiş testisin en kıymetli belirtisi skrotum içerisinde testisin görülmemesi yahut hissedilmemesidir. İnmemiş testis hadiselerinin yaklaşık %80’i tabibin elle fiziki muayenesi sırasında fark edilir. Testisler olağan kurallarda kasık kanalının bitiminde, penisin her iki yanında, skrotum ismi verilen kesenin içerisinde yer alır. İnmemiş testisin olduğu tarafta ekseriyetle skrotum öteki tarafa kıyasla daha küçük görünür.
İnmemiş Testis Neden Olur?
Testislerin hakikat bir formda skrotuma inmesini sağlayan sürece testiküler iniş ismi verilir. Testiküler iniş süreci çoklukla iki evrede gerçekleşir. Birinci etapta testisin skrotumda kalmasını sağlayan bir çeşit hormon olan INSL3 devreye girer. İkinci evrede ise testosteron hormonu sayesinde testisin skrotuma yanlışsız inmesini sağlayan peptidlerden olan CGRP’nin salınımı uyarılır. Testislerin skrotuma inmesinde testosteron ve CGRP’nin etkileşimi kıymetlidir.
Testiküler iniş süreci olması gerektiği üzere tamamlanmazsa inmemiş testis sorunu ortaya çıkar. Genlerdeki mutasyonlar yahut değişiklikler testiküler sürecin aksamasına ve testisin skrotuma inemeden karın içerisinde kalmasına neden olabilir. Lakin yapılan birtakım bilimsel çalışmalar genlerdeki mutasyonun nadiren inmemiş testise neden olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte inmemiş testis probleminin görülmesinde çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Çevresel faktörlerin endokrin sistemi bozması yani hormonal bozukluklar, kromozomal anomaliler üzere sebepler inmemiş testislere neden olabilir.
Bazı bilimsel çalışmalara nazaran doğum yükü inmemiş testislerin en kıymetli nedenlerinden bir adedidir. Prematüre bebeklerde olağan vaktinde doğan bebeklere kıyasla inmemiş testis meselesiyle daha sık karşılaşılması doğum yükünün testiküler iniş sürecindeki tesirini göstermektedir. Olağan vaktinde doğan bebeklerde de kriptorşidizm sorunu yaygın rastlanan bir sıhhat sorunu olmakla birlikte vaktinde doğan bebeklerde sorunun kaynağı birçok vakit tam olarak belirlenemez. Ek olarak ailesinde inmemiş testis hadisesi bulunanlarda da kriptorşidizm görülme riski daha yüksek olabilir. Bu bilgiler doğrultusunda inmemiş testisin esas nedenleri aşağıdaki üzere sıralanabilir:
- Erken doğum (doğumun testislerin inmesi için kâfi vakit olmadan gerçekleşmesi),
- Düşük doğum tartısı,
- Endokrin sistemini etkileyen kimyasallara maruziyet,
- Annenin obez olması,
- Annenin diyabet hastası olması,
- Pestisitlere maruz kalma,
- Gebelik sırasında alkol tüketimi (haftada 5 kadeh ve üzerinde alkollü içecek riski 3 kat artırabilir),
- Annenin gebelik öncesinde ve sırasında sigara kullanması,
- Ailede inmemiş testis hikayesi olması,
- Kozmetik eserlerin kullanımı,
- Annenin gebelik müddetinde ibuprofen içeren ilaçlar kullanması,
- Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi),
- Down sendromu, Prader-Willi sendromu üzere doğumsal anomaliler.
İnmemiş testisler ilerleyen devirlerde üreme sorunları başta olmak üzere çeşitli sıhhat problemlerine neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi ilerleyen periyotlarda ortaya çıkması olası komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir. Bu nedenle siz de çocuğunuzun sıhhati için alanında uzman bir hekimden randevu almayı ve nizamlı sıhhat denetimlerini yaptırmayı ihmal etmeyin.
İnmemiş Testis Nasıl Teşhis edilir, Teşhis Prosedürleri Nelerdir?
İnmemiş testis ekseriyetle rutin fizikî muayeneler sırasında sıhhat profesyonelleri tarafından çarçabuk fark edilir. Uzman tabip muayene sırasında skrotumu, inmiş testisi, kasık bölgesini, pubik çıkıntıyı ve kasık kanalını dikkatlice muayene ederek inmemiş bir testisi tespit edebilir. Bununla birlikte olayların yaklaşık %30’unda inmemiş testis fizikî muayene ile tespit edilemeyebilir. İnmemiş testisin gözle yahut elle muayene ile tespit edilemediği durumlarda ultrason, BT yahut MR üzere görüntüleme tekniklerinden faydalanılabilir. Erken teşhis inmemiş testisin tedavisinde kıymetlidir. Çocuğunuzda inmemiş testis sorunu olduğundan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir hekimden randevu almayı ihmal etmeyin.
İnmemiş Testis Ameliyatı Nasıl Olur?
İnmemiş testis tedavisinin maksadı testisin skrotumdaki yanlışsız pozisyonuna taşınmasıdır. İnmemiş testisin tedavisinde asıl olarak cerrahi formüllerden faydalanılır. Cerrahi tekniklerin yanı sıra birtakım olaylarda hormon tedavisi, testis protezi kullanımı üzere tedavi seçenekleri de tercih edilebilir. Kriptorşidizm erken devirde tedavi edilmezse ilerleyen devirlerde daha önemli sıhhat problemlerine neden olabilir. Bu nedenle çoklukla cerrahi tedavinin bebek 18 ayını doldurmadan uygulanması önerilir. Ebeveynler için bebeklerinin ufak da olsa cerrahi operasyon geçirmesi kaygı verici olabilir. Alanında uzman tabipler tarafından steril bir ortamda gerçekleştirilen cerrahi tedavi sonrasında olayların büyük çoğunluğunda testis hakikat pozisyonuna yerleştirilebilir.
Peki, orşiopeksi olarak da isimlendirilen inmemiş testis ameliyatı nasıl yapılır? Orşiopeksi öncesinde uzman hekim çocuğun genel sıhhat durumunu pahalandırmak için kimi tetkikler yapabilir. Ameliyat öncesinde çocuğun ne kadar müddet aç ve susuz kalması gerektiği konusunda ebeveynlere bilgi verir. Bununla birlikte enfeksiyon riskini azaltmak için ameliyat öncesinde çocuğun kasık bölgesinin ebeveynler tarafından temizlenmesi yararlı olabilir. Ameliyat genel anestezi altında gerçekleştirilir. Birtakım sıhhat kuruluşları riski minimuma indirebilmek için anestezi sırasında daha az ilaç kullanır. Ebeveynlerin telaşları varsa uzmanlara bu mevzuda sorularını yöneltebilirler.
Ameliyat sırasında uzman cerrah çocuğun kasık bölgesinde ufak bir kesi yaparak testise ulaşır. Akabinde testisin sağlıklı olup olmadığını denetim eder. Testisin sıhhatsiz olduğu durumlarda hekim ebeveynlerin de onayını alarak testisi çıkarıp yerine testis protezi yerleştirebilir. Testiste rastgele bir sıhhat sorunu bulunmayan durumlarda ise kavrayıcı bir alet kullanılarak testis skrotumun içerisine eriyen dikişler yardımıyla yerleştirilir.
Uzman tabibin uygun görmesi halinde operasyondan yaklaşık 2 saat sonra çocuk konutuna gidebilir. Operasyon sonrasında hekimin önerdiği müddet boyunca ağrı kesici özelliği bulunan ilaçların kullanılması çocuğun kendisini rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Ek olarak tabip ameliyat yerinde enfeksiyon riskini azaltmak için de birtakım ilaçlar reçete edebilir.
Operasyon sonrasında ebeveynlerin konutta de çocukların bakımına ihtimam göstermesi gerekir. Ameliyat bölgesine dokunmadan evvel ellerin su ve sabunla yıkanması enfeksiyon riskini önlemeye yardımcı olabilir. Ameliyattan sonra çocuğun atlamak, koşmak, takla atmak üzere aktivitelerden bir mühlet uzak durması önerilir.
Sık Sorulan Sorular
İnmemiş testis sorunu erkek çocuklarda en sık karşılaşılan doğumsal anomalilerden bir adedidir. Erken periyotta teşhis ve tedavi ile ilerleyen periyotlarda ortaya çıkabilecek komplikasyonları önlemek mümkün olabilir. İnmemiş testislerle alakalı sıklıkla merak edilen sorulardan kimileri aşağıda ayrıntılandırılmıştır.
Yenidoğan bebeklerde inmemiş testis ameliyatı riskli midir?
İnmemiş testis ameliyatının da başka ameliyatlar üzere kimi riskleri vardır. Lakin alanında uzman tabipler tarafından gerçekleştirilen operasyonların büyük çoğunluğu muvaffakiyet ile sonuçlanmaktadır. Risklere karşı operasyonun yenidoğan ağır bakımı ve çocuk ağır bakımı bulunan sıhhat kuruluşlarında gerçekleştirilmesi önerilir.
Ameliyat sonrası hastane yatışı oluyor mu?
Başarılı geçen ameliyatlar sonrasında ekseriyetle birebir gün hastalar taburcu edilebilir. Gerekli olması halinde kimi durumlarda bir gece hastanede yatış gerekebilir.
Bebeklerde sünnet ile birlikte birebir vakitte ameliyat yaptırabilir miyiz?
Çocuğun genel sıhhat durumunun uygun olması durumunda çocuk cerrahisi alanında uzman tabipler inmemiş testis ameliyatı ve sünneti birebir seansta uygulayabilirler.
Şiş olan testis kendisi güzelleşir mi?
Çocuklarda inmemiş testislerin yanı sıra testis şişmesi de yaygın rastlanan bir sıkıntıdır. Testis şişmesi çoklukla kasıkla skrotum ortasındaki kontağın kapanmaması, buna bağlı olarak karın boşluğundaki sıvının skrotuma kaçması sonucunda meydana gelir. Hidrosel yahut halk ortasındaki ismi ile su fıtığı kimi durumlarda tabiatıyla güzelleşebilir. Tabiatıyla güzelleşmeyen durumlarda cerrahi usullerle şiş olan testisin tedavisi mümkündür.
Tek tarafli testis şişliğinde ameliyat gerekliliği nedir?
Testislerden rastgele bir adedinde sorun olması ve tabiatıyla iyileşmemesi durumunda tam teşekküllü bir hastanede alanında uzman tabipler tarafından ameliyat yapılması gerekebilir.
İnmemiş testis sorunu sık rastlanan bir doğumsal anomalidir. Siz de çocuğunuzda inmemiş testis sorunu olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir tabipten randevu almayı ve denetimlerini yaptırmayı ihmal etmeyin.
