Ebeveynlik, hayatın sunduğu en derin ve ödüllendirici tecrübeleri kapsayan bir seyahattir. Bu, sarsılmaz sevgi, sabır ve sözlerin ötesine geçen anlayış gerektiren bir roldür. Ebeveynlerin bir çocuğun gelişimi ve refahı üzerindeki tesiri ölçülemez; yalnızca bugünlerini değil birebir vakitte geleceklerini de şekillendirir.Ebeveynler karakterimizin şekillenmesinde çok değerli bir rol oynarlar. Ömrün birinci evrelerinden itibaren, inançlarımızı, davranışlarımızı ve dünyaya genel bakış açımızı yönlendirip şekillendirerek birincil etkileyicilerimiz olarak hizmet ederler. Ebeveynlerin karakterimiz üzerindeki tesiri derin ve çok taraflıdır.
Ebeveynliğin temel taraflarından biri, her çocuğun kişiselliğini tanımak ve beslemektir. Her çocuk kendine mahsus güçlü istikametleri, zayıf tarafları ve ilgi alanları ile benzersizdir. Bu farklılıkları anlamak ve teşvik etmek onların bütünsel gelişimi açısından çok değerlidir. Tutkularını besleyen ve farklı ilgi alanlarını keşfetmelerine imkan tanıyan bir ortam yaratmak, büyümelerinin temelidir.Ebeveynler ekseriyetle kıymetleri ve etiği öğrendiğimiz birinci kaynaktır. Geliştirdiğimiz ahlaki pusula birçok vakit ebeveynlerimizin aşıladığı prensipleri yansıtır. Hareketleri, kelamları ve yansıları, hakikat ya da yanlış olarak algıladığımız şeyler için bir şablon vazifesi görür.
Sınırların belirlenmesi ile bağımsızlık verilmesi ortasında istikrar kurmak ebeveynlikte bir sanattır. Hudutlar bir güvenlik ve yapı duygusu sağlarken, bağımsızlığı teşvik etmek çocuğun karar verme yeteneklerini ve kendine itimadını geliştirir. Bu istikametler ortasında yanlışsız dengeyi bulmak, sorumlu ve kendine güvenen bireyler yetiştirmenin anahtarıdır.Sergilediğimiz davranış kalıpları çoğunlukla ebeveynlerimizde gözlemlediklerimizin bir yansımasıdır. Sorun çözme yaklaşımlarından bireyler ortası hünerlere kadar ebeveynlerin birbirleriyle ve diğerleriyle etkileşim kurma biçimleri çocukları için bir model haline gelir.Başa çıkma düzeneklerinin aktarılması konusunda ebeveynler birincil öğretmenlerdir. Sorun çözme yaklaşımlarından gerilim idaresine kadar çocukların benimsediği stratejiler ekseriyetle meskende öğrendiklerini yansıtır.
Etkili irtibat, sağlıklı bir ebeveyn-çocuk alakasının temel taşıdır. Açık bir diyaloğa teşvik etmek, faal olarak dinlemek ve çocuğun hislerini doğrulamak, onlara kendilerini tabir etmeleri için inançlı bir alan yaratır. Ebeveynlerin hisleri nasıl tabir ettikleri ve yönettikleri, çocukların kendi hisleriyle baş etmeyi öğrenmelerini değerli ölçüde tesirler. Ebeveynlerden alınan duygusal takviye, onay ve rehberlik seviyesi, çocuğun duygusal zekasını değerli ölçüde tesirler.Özellikle güç vakitlerde duygusal dayanak sunmak, onların zihinsel ve duygusal refahı için güçlü bir temel oluşturur.
Çocuklar ebeveynlerini sandığımızdan daha fazla gözlemliyor ve onlardan öğreniyorlar. Ebeveynlerin aşılamak istediği pahalarla uyumlu davranış ve tavırları gösterebiliyor olması çok değerlidir. Empati, dayanıklılık yahut dürüstlük olsun, ebeveynler çocuklarının örnek alabileceği canlı örnekler olarak hizmet eder.Çocuklar büyüdükçe gereksinimleri, ilgi alanları ve zorlukları da gelişir. Başarılı ebeveynlik bu değişikliklere ahenk sağlamayı gerektirir. Uyumlu bir ebeveyn-çocuk bağlantısı için esnek olmak, anlayışlı olmak ve gelişim etaplarına uygun rehberlik sağlamak çok kıymetlidir.Ebeveynlerin çocuklarıyla bağlantı kurma biçimi, onların benlik algısını derinden tesirler. Olumlu pekiştirme ve takviye, sağlıklı bir öz saygıyı teşvik edebilir; daima tenkit yahut ihmal ise kendinden kuşku duymaya ve güvensizliğe yol açabilir.
Günümüz dünyasında ebeveynlik yalnızca tek bir bireyin sorumluluğunda değildir. Bu, hem ebeveynler hem de bakıcılar ortasındaki işbirliğine dayalı bir gayrettir. Karşılıklı dayanak sağlamak, sorumlulukları paylaşmak ve çocuklara rehberlik etme ve onları yetiştirme konusunda birleşik bir cephe olmak, onların büyümeleri için istikrarlı ve destekleyici bir ortam yaratır.
Sonuç olarak, ebeveynlik seyahati hem şiddetli hem de son derece ödüllendiricidir. Geleceğin temelini atarken bugünü beslemekle ilgilidir. Her çocuğun kendine mahsus niteliklerini tanımayı, onlara sevgi ve sabırla rehberlik etmeyi ve hayata inançla istikamet vermelerini sağlamayı içerir. Ebeveynlerin tesiri derindir ve yalnızca çocuklarının hayatlarını değil tıpkı vakitte bir bütün olarak toplumu da şekillendirir. Daima öğrenmeyi, adaptasyonu ve en kıymetlisi sınırsız sevgi ve ilgiyi gerektiren bir sanattır.
Bununla birlikte, ebeveynlerin güçlü bir tesiri olsa da akranlar, eğitim ve toplumsal tesirler üzere dış faktörlerin de kişinin karakterine katkıda bulunduğunu unutmamak kıymetlidir. Ek olarak, her bireyin ebeveyn tesirine yansısı farklılık gösterir. Kimileri ebeveynlerin öğretilerini benimseyip içselleştirebilir, kimileri ise isyan edebilir yahut kendi yollarını bulabilir.
Ebeveyn tesirinin karakterimiz üzerindeki tesirini anlamak, kendi davranışlarımız, kıymetlerimiz ve bakış açılarımız üzerinde düşünmemize imkan tanır. Ebeveynlerin temeli atarken, bireyler olarak bizim de tecrübelerimize, seçimlerimize ve ferdî gelişimimize dayanarak karakterimizi şekillendirme ve geliştirme kapasitesine sahip olduğumuzu kabul etmek değerlidir.
Psikolog Cemile ÖZSOY
